1. درباره ملا نصرالدین
2. حکایت: رشوه و قسم
3. نکات و برداشت‌ها
4. دعوت به اشتراک‌گذاری و منبع

شخصیت محبوب و پرطرفدار ملا نصرالدین

ملا نصرالدین یکی از نمادهای برجستهٔ ادبیات طنز و حکایت در فرهنگ‌های گوناگون است. این شخصیت در ایران، افغانستان، ترکیه، ازبکستان، بخش‌هایی از هند و پاکستان و دیگر نواحی شناخته‌شده و به‌واسطهٔ سخنان فلسفی و طنز انتقادی، نقش یک منتقد اجتماعیِ نمادین را ایفا می‌کند. حکایات او غالباً با زبانی ساده اما پُرمعنی، به ضعف‌ها و تناقض‌های اجتماعی اشاره دارند و مخاطب را هم می‌خندانند و هم به فکر وامی‌دارند.

حکایت: رشوه ملانصرالدین به قاضی و قسم به پنج تن آل‌عبا

در این حکایت کوتاه و خنده‌دار، ملا نصرالدین مقابل قاضی قرار می‌گیرد. قاضی از او می‌خواهد که برای اثبات ادعا یا رفع اتهامی، قسم بخورد. ملا برای اینکه زودتر کارش راه بیفتد، به قاضی پیشنهادی می‌دهد: کمی رشوه! قاضی ابتدا تعجب می‌کند؛ اما ملا با خونسردی می‌گوید که علاوه بر پرداخت رشوه، حاضر است به پنج تن آل‌عبا هم قسم بخورد تا قاضی قانع شود. این ترکیب نابخردانهٔ رشوه و قسم‌خوردن موقعیتی کمدی ایجاد می‌کند که هم نقد نسبت به فساد و هم کنایه به خشکی رسوم ظاهری را نشان می‌دهد.

نکات و برداشت‌ها

این حکایت چند برداشت مهم دارد: اول اینکه طنز می‌تواند ابزار مؤثری برای نقد اجتماعی باشد؛ دوم اینکه تضاد میان ظاهر اخلاقی (قسم خوردن) و عمل غیراخلاقی (رشوه) آشکارا نشان می‌دهد چقدر گاهی ارزش‌های ظاهری با رفتار واقعی تناقض دارند؛ سوم، شخصیت ملا نصرالدین به‌خوبی نقش نقدگر و آموزگار فکاهی را ایفا می‌کند، یعنی هم می‌خنداند و هم مخاطب را به بررسی رفتارهای فردی و جمعی دعوت می‌کند.