دوره مقدماتی حقوق مدنی خانواده کاتوزیان
کتاب دوره مقدماتی حقوق مدنی خانواده
طبیعت و اجتماع و خانواده آفرینش انسان راز بقای آن را نیز با خود دارد. تمایل زن و مرد به آمیزش باهم کشش طبیعی و غریزی است. آن همه قول و غزل که در وصف و ستایش عشق سروده اند و آن همه تلاش برای رسیدن به معشوق و، فتنه ها و ستیزه ها که از این کانون برخاسته است، در واقع هیاهوی کاروان هستی است. برای این است که توالد صورت پذیرد و نسل شاهکار آفرینش باقی بماند.
تدبیر انسان نیز در شکل بخشیدن به غریزه توالد و بقای نسل نقش مهمی به عهده داشته است: در جامعه شناسی هنوز به این پرسش پاسخ قطعی داده نشده است که خانواده به عنوان سلول و هسته مرکزی باعث تشکیل اجتماع شده است با جامعه است که خانواده را از شکل نخستین و شکننده آن به صورت کنونی در آورده است؟ ولی، پاسخ هر چه باشد، باید پذیرفت که تکامل و تحول خانواده و اجتماع همراه و همگام بوده است.
از خانواده گاه انتقاد شده که وسیله نابرابری های اجتماعی و تأمین اقتدار شوهر بر زن و فرزندان است، ولی بیشتر خردمندان به عقل و تجربه دریافته اند که خانواده پایگاه طبیعی حفظ سنت های ملی و مذهبی و نگاهبان تمدن قومی و بهترین شیوه علمی ایجاد و تربیت کودکان است و جامعه باید از آن حمایت کند. حمایت و تربیت کودکان، به عنوان تکلیف پدر و مادر، در صورتی قابل اجرا و مفید است که همسران اتحادی بادوام داشته باشند و رشته ای استوار پیوند میان آن دو را تضمین کند. بند 3 از ماده 16 اعلامیه جهانی حقوق بشر می گوید:«خانواده عنصر طبیعی و اساسی اجتماع است و حق دارد از جامعه و دولت انتظار حمایت داشته باشد» و در اصل دهم از قانون اساسی جمهوری اسلامی آن حمایت مورد انتظار چنین مقرر شده است:
از آنجا که خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است، همه قوانین و مقررات و برنامه ریزی های مربوط باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده، پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد.