در حال
جستجو...
فردوسی، نخستین وکیل مدافع زبان و فرهنگ ایران است
- معرفی همایش و هدف
- سخنرانان و نکات کلیدی
- موضوعات مطرح‌شده در مقالات
- نتیجه‌گیری و پیامدهای حقوقی-فرهنگی
معرفی همایش و هدف
همایش علمی و فرهنگی «حقوق و شاهنامه» به دبیری دکتر محمد رسولی، شاهنامه‌شناس و حقوقدان، در خانه هنرمندان ایران برگزار شد. این گردهمایی با حضور استادان حقوق، وکلای برجسته و پژوهشگران ادب و حقوق، بستری برای گفت‌وگو میان حوزه‌های «ادبیات کلاسیک» و «دانش حقوق» فراهم آورد. هدف اصلی همایش، بازخوانی مفاهیم حقوقی در متون حماسی و نشان دادن پیوندهای تاریخیِ حقوق در ایران باستان با آموزه‌های معاصر بود.
سخنرانان و نکات کلیدی
دکتر محمد رسولی در افتتاحیه بر وجود عناصر **حقوقی** در شاهنامه تأکید کرد و اظهار داشت که بسیاری از اصول اولیهٔ «حقوق عمومی» در ایران پیش از اسلام وجود داشته و در متون حماسی بازتاب یافته‌اند. وی بر لزوم بهره‌گیری از این میراث برای بازشناسی بنیان‌های فرهنگی-حقوقی جامعهٔ ایرانی پافشاری کرد.
دکتر مجتبی باری، وکیل و مدرس دانشگاه، در سخنرانی خود بر اهمیت «نهاد قضایی مستقل» به عنوان ضامن حقوق ملت تأکید نمود و شاهنامه را به‌عنوان نمونه‌ای ادبی معرفی کرد که ضرورت استقلال قضا و رعایت عدالت را برجسته می‌سازد. او خاطرنشان کرد که ساختارهای حقوقی در متون کهن قابل‌تفکیک و تحلیل هستند و می‌توانند برای استنباط آموزه‌های ناظر بر حکومت‌داری عادلانه مفید باشند.
نقش‌ها و دیدگاه‌های دیگر سخنرانان
استاد کاکا افشار با بررسی نظام حقوقی دوران ساسانیان به پذیرش «شهادت زنان» و شکل‌گیری مقدمات نهاد وکالت اشاره کرد و تأکید نمود که سنت‌های حقوقی آن دوران از غنای قابل‌تأملی برخوردار بوده‌اند. این‌گونه مداخلات پژوهشی نشان می‌دهد که بسیاری از رویه‌ها و نهادهای معاصر، ریشه‌هایی تاریخی دارند که باید دقیق‌تر مطالعه شوند.
دکتر شهرام طاهی، عضو پیشکسوت کانون وکلای مرکز، بر بعد فرا‌ملی و انسان‌گرایانهٔ پیام‌های فردوسی تأکید نمود و او را «نخستین وکیل مدافع زبان و فرهنگ ایرانیان» خواند؛ به این معنا که فردوسی با پاسداری از زبان و هویت فرهنگی، نقش حقوقی-نمادینی در حفظ حقوق فرهنگی جامعه ایفا کرده است.
موضوعات مطرح‌شده در مقالات
پژوهشگران حاضر در همایش مجموعه‌ای از مقالات را ارائه کردند که عناوین شاخص آن‌ها عبارت بودند از: «حقوق اساسی ملت در شاهنامه»، «نهاد داوری و میانجی‌گری در متون حماسی»، و «مجازات و کیفر در ادب حماسی». این مقالات با روش‌های تحلیلی-تفسیری تلاش کردند تا پیوند میان آموزه‌های عرفی، اخلاقی و قواعد حقوقی را در بافت تاریخی نشان دهند.
تحلیل‌ها نشان داد که مفاهیمی مانند «قانون‌مداری»، «اعتبار شهادت»، «مسئولیت حکمرانان»، و «ضرورت کشف حقیقت» در متون حماسی قابل ردیابی‌اند و می‌توانند به عنوان منابع الهام برای بازتعریف برخی اصول حقوقی در متون معاصر مورد استفاده قرار گیرند.
نتیجه‌گیری و پیامدهای حقوقی-فرهنگی
همایش «حقوق و شاهنامه» نشان داد که ادبیات حماسی نه تنها به‌عنوان یک منبع فرهنگی-هنری، بلکه به‌عنوان بستری جدی برای تحلیل مفاهیم حقوقی قابل بهره‌برداری است. بازخوانی آثار کهن می‌تواند به ارتقای فهم حقوقی جامعه، تقویت پیوند میان فرهنگ و حقوق و ارائه چارچوب‌های الهام‌بخش برای نهادسازی‌های معاصر کمک کند.
پیشنهاد می‌شود پژوهش‌های بین‌رشته‌ای در حوزهٔ حقوق و ادبیات توسعه یابند تا با ترکیب روش‌های تاریخی، حقوقی و ادبی، تصویر دقیق‌تری از جریان‌های حقوقی در تاریخ ایران شکل گیرد و از نتایج این پژوهش‌ها در فرایندهای آموزشی و سیاست‌گذاری فرهنگی-حقوقی استفاده شود.
توئیتر
فیس بوک
لینکدین