در حال
جستجو...
- مقدمه
- آمار کلی و تحلیل نشست‌ها
- پرونده‌های کیفری و حقوقی پرتکرار
- سرقت تعزیری؛ تعریف و شرایط مجازات
- طلاق توافقی و انواع طلاق
- نتیجه‌گیری و توصیه‌های پیشگیرانه
مقدمه
نوع و نحوه مراجعه عموم مردم به محاکم قضایی از شاخص‌های مهم در ارزیابی وضعیت اجتماعی و فرهنگی جوامع است. بررسی کمّی و کیفی دادخواست‌ها و شکایات، اطلاعات ارزشمندی در اختیار محققان و تصمیم‌سازان قرار می‌دهد که می‌تواند زمینه‌ساز سیاست‌گذاری‌های پیشگیرانه شود. در این گزارش، آمارهای ارائه‌شده در دو نشست مسئولان قوه قضائیه بررسی و بازتاب اجتماعی این آمار تحلیل می‌شود.
آمار کلی و تحلیل نشست‌ها
در نشست کمیته ملی پیشگیری از طلاق، علی‌محمد زنگانه (مدیرکل پیشگیری‌های فرهنگی و اجتماعی) و در نشست خبری دیگری حجت‌الاسلام شهریاری (رئیس مرکز آمار و فناوری قوه قضائیه) آمارهای مهمی ارائه کردند. از نکات برجسته می‌توان به جایگاه پررنگ دعاوی خانوادگی مانند طلاق توافقی و مطالبه مهریه و نیز تعدد پرونده‌های مربوط به سرقت و صدمات بدنی اشاره کرد.
بر اساس آمار ارائه‌شده: طلاق توافقی در 9 ماههٔ مورد بررسی همچنان در صدر دعاوی خانوادگی قرار دارد. در حوزه مدنی، مطالبه وجه (شامل مبالغ مختلف) و مطالبه وجه چک پرونده‌های قابل‌توجهی را تشکیل می‌دهند. شهریاری گزارش داده است که:
- مطالبه وجه: حدود 290 هزار پرونده (8٪ کل پرونده‌های مدنی)
- مطالبه وجه چک: حدود 250 هزار پرونده (7٪)
- مطالبه خسارت تأخیر تأدیه: حدود 219 هزار پرونده
- طلاق توافقی: 164 هزار پرونده (4.5٪ خواسته‌ها) با میانگین زمان رسیدگی 26 روز
- مطالبه مهریه: 130 هزار پرونده (3.5٪)
پرونده‌های کیفری و حقوقی پرتکرار
در حوزه کیفری، آمار نشان می‌دهد که 10 اتهام اول تقریباً 55٪ ورودی دادسراها را تشکیل می‌دهند. در صدر این فهرست سرقت مستوجب تعزیر قرار دارد که با 696 هزار ورودی و میانگین زمان رسیدگی 62 روز بیشترین سهم را دارد. سایر عناوین پرتکرار شامل ضرب و جرح عمدی، توهین، ایراد صدمه بدنی غیرعمدی و تهدید هستند.
سرقت تعزیری؛ تعریف و شرایط مجازات
مطابق قانون مجازات اسلامی، سرقت عبارت است از ربودن مال دیگری به طور پنهانی. سرقت ممکن است مشمول حدّ یا تعزیر باشد. در صورتی که سرقت مشمول حد نباشد و پنج شرط مقرر در ماده مربوطه فراهم باشد، مجازات تعزیری سنگینی برای سارق در نظر گرفته می‌شود.
| شرط | توضیح |
|---|---|
| 1 | سرقت در شب انجام شده باشد |
| 2 | تعداد سارقین دو نفر یا بیشتر باشد |
| 3 | یکی از سارقین سلاح (گرم یا سرد) داشته باشد |
| 4 | سارق از دیوار بالا رفته یا حرز را شکسته یا کلید ساخته یا لباس مأمور دولتی پوشیده یا محل سرقت محل سکونت بوده باشد |
| 5 | در ضمن سرقت کسی را آزار یا تهدید کرده باشند |
در صورت احراز هر پنج شرط فوق، مجازات سارق یا سارقین می‌تواند شامل پنج تا بیست سال حبس، تا 74 ضربه شلاق و رد مال مسروقه به صاحب آن باشد.
طلاق توافقی و انواع طلاق
طلاق توافقی حالتی است که زوجین بر اصل طلاق و بر تمامی موارد مرتبط (مانند مهریه، نفقه، حضانت و دیگر حقوق و تکالیف) توافق داشته باشند؛ در این صورت دادگاه، بدون رسیدگی ماهوی به اختلافات، گواهی عدم سازش صادر می‌کند. اگر در اصل طلاق یا در موارد مرتبط اختلاف وجود داشته باشد، دادگاه ناچار به رسیدگی ماهوی و حل اختلافات خواهد بود.
طلاق غیرتوافقی زمانی است که یکی از طرفین درخواست طلاق کند یا توافق کامل وجود نداشته باشد؛ در این حالت بررسی دقیق درباره مهریه، شروط ضمن عقد، حضانت و اولویت‌ها لازم است و پرونده پیچیده‌تر و زمان‌برتر خواهد بود.
نتیجه‌گیری و توصیه‌های پیشگیرانه
مجموعه آمارها نشان می‌دهد که دادگاه خانواده و پرونده‌های مربوط به مطالبات مدنی (مانند چک و مطالبات وجه) و همچنین جرایم مرتبط با سرقت و خشونت بار قابل‌توجهی بر دستگاه قضایی وارد می‌کنند. این وضعیت نیازمند اقدامات چندوجهی است:
- تقویت پیشگیری اجتماعی: آموزش مهارت‌های حل اختلاف، کنترل خشم و پیشگیری از خشونت در سطح جامعه و مدارس.
- حمایت از خانواده و کودکان: برنامه‌های حمایتی ویژه برای خانواده‌های پرتلاطم تا اثرات منفی طلاق بر کودکان کاهش یابد.
- تسهیل دسترسی به مشاوره حقوقی و روان‌شناختی: به‌منظور کاهش مراجعات قضایی قابل‌حل از طریق میانجی‌گری و مشاوره.
- تمرکز بر اصلاحات قضایی روندمحور: تسهیل رسیدگی‌های مختصر و ارتقای ظرفیت دادگاه خانواده برای کاهش فشار کاری و زمان رسیدگی.
در نهایت، این آمار باید محرکی برای اتخاذ سیاست‌های پیشگیرانه و ارتقای سازوکارهای حمایتی اجتماعی باشد تا هم از فشار بر دستگاه قضایی کاسته شود و هم آسیب‌های اجتماعی به‌ویژه بر کودکان کاهش یابد.
توئیتر
فیس بوک
لینکدین